Neurotyzm to cecha osobowości, której istotą jest tendencja do odczuwania lęku, popadania w stany lękowe, zamartwiania się. Neurotyzm idzie w parze z niską odpornością na sytuacje stresowe. Tak naprawdę jednak każdy z nas ma w sobie pewien poziom neurotyzmu ale tylko nasilony powodować może problemy, w tym zaburzenia nerwicowe, które należy leczyć.
Cztery wymiary osobowości
Neurotyzm, jako cecha osobowości, występuje praktycznie u każdego z nas ale w różnym nasileniu. Rozpatrywać go można w różnych ujęciach, w zależności od nasilenia innych cech, w tym ekstrawersji oraz introwersji. U osób z przewagą ekstrawersji, czyli kierowania energii do otoczenia, neurotyzm objawia się zwiększonym niepokojem, drażliwością, impulsywnością, zmiennością nastrojów, wybuchowością, pojawić się mogą zachowania agresywne. Mówimy wtedy o typie choleryka, czyli jednostkach pobudliwych i głośnych.
Z kolei u osób z przewagą introwersji, wysoki poziom neurotyzmu objawia się jako podwyższony lęk, pesymizm i sztywność w myśleniu, bierność w działaniu, skłonność do refleksji, unikanie kontaktu z innymi. Mówimy wtedy o melancholikach, typach spokojnych ale pesymistycznie patrzących na świat.
Co jest na przeciwnym biegunie od neurotyzmu?
Oczywiście stabilność emocjonalna. Oznacza ona równowagę emocjonalną oraz posiadanie dużej odporności za stres. I adekwatnie: równowaga w zestawieniu z ekstrawersją daje nam jednostki otwarte, towarzyskie, beztroskie, o cechach przywódczych. To radośni sangwinicy, cieszący się życiem i działający aktywnie. Z kolei równowaga emocjonalna z cechami introwertycznymi cechuje jednostki spokojne, ciche, nieśmiałe, czasem bierne. Są to ludzie poważni, działający ostrożnie. To zrównoważeni flegmatycy, łagodni i solidni.
Każdy z nas więc posiada pewien poziom każdej z tych cech: ekstrawersji, introwersji, równowagi oraz neurotyzmu, u jednych jest on mniejszy, a u innych wyższy. Kiedy zaś poziom neurotyzmu jest wysoki, możemy mówić nie tylko o podwyższonym poziomie lęku ale i o szeregu zaburzeń emocjonalnych, w tym nerwicowych. Najpowszechniejszym z nich jest nerwica lękowa.
Neurotyzm a nerwica
U podłoża nerwicy leży wysoki poziom neurotyzmu, czyli życie w lęku, niepokoju, mała odporność na sytuacje stresowe. Pojawiają się negatywne emocje, jednostka czuje się gorsza, ma tendencję do pesymistycznych myśli, pojawia się poczucie bezradności i bezsilności. Istniej kilka odmian nerwic, poza typowa nerwicą lękową, wyróżniamy również nerwicę natręctw (zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne), kiedy to natrętne myśli lub czynności zaburzają nam prawidłowe funkcjonowanie. Są one powodowane przez lęk, a wykonywanie pewnych działań pozwala nam go zmniejszać, ze szkodą jednak dla jakości naszego życia.
Skąd bierze się nerwica?
Jej geneza jest złożona. Z jednej strony to oczywiście czynniki osobowościowe, czyli wysoki poziom neurotyzmu. Z drugiej mówi się o czynnikach biologicznych, w tym zaburzeniach w neuroprzekaźnictwie. Psychologowie podkreślają również znacznie czynników psychologicznych i środowiskowych, w tym stres, traumy, wydarzenia trudne, sytuacja domowa i rodzinna, a także zawodowa. Do zachorowania na nerwice przyczynić się może śmierć bliskiej osoby, rozwód, utrata pracy, choroba własna czy kogoś z najbliższego otoczenia.
Objawy nerwicy lękowej
Objawy nerwicy są bardzo złożone. Poza wymienianymi już oznakami psychicznymi, obejmującymi również zachowanie, pojawia się tez wiele symptomów fizjologicznych, w tym problemy ze snem, brak apetytu, utrata wagi, a nawet problemy gastrologiczne, zaburzenia koncentracji, osłabienie, złe samopoczucie, spadek libido, a u panów również problemy z potencją.
Jak leczyć nerwicę?
Czy ze zbyt wysokim poziomem neurotyczności, skutkującym nerwicą, można walczyć? Nie tylko można ale nawet trzeba. Nerwica jest zaburzeniem psychicznym i wymaga specjalistycznej terapii, w tym spotkań z psychologiem. W niektórych przypadkach niezbędne jest wdrożenie farmakoterapii.
Jak zachowuje się neurotyk?
Neurotyk to osoba, która na pierwszy rzut oka nie zdradza swoich problemów. Gdy jednak spędzimy z nią trochę czasu zrozumiemy, na czym polega życie z nerwicą. Na pytanie: jak żyć z neurotykiem, odpowiedzieć można na wiele sposobów. Powinniśmy przygotować się na jej wahania nastrojów, przechodzenie z jednego w drugi, wybuchowość, drażliwość, frustracja. Tak naprawdę jednak osiowym objawem zaburzenia jest lęk, który obserwujmy praktycznie cały czas. Neurotyk stale się zamartwia, czuje niepokój, cechuje go pesymistyczne nastawienie do świata, nie wierzy w siebie. Czuje on silną potrzebę uznania, chce być podziwiany ale jednocześnie odrzuca od siebie ludzi poprzez swoją labilność emocjonalną. Zdarza mu się stosować szantaż, izoluje się od ludzi w sytuacji nasilonego lęku.
Czy można żyć z neurotykiem w związku?
Oczywiście, neurotycy zakładają rodziny, mają dzieci, wnuki. Jaki jest klucz do sukcesu w partnerstwie? Przede wszystkim miłość, oddanie, szczerość oraz zrozumienie dla problemów drugiej osoby oraz trwanie przy niej bez względu na wszystko. Partner neurotyka musi odznaczać się przede wszystkim cierpliwością oraz chęcią pomocy: to na niego spada ciężar pamiętania o kolejnej terapii oraz nierzadko sam powinien w niej uczestniczyć. Pamiętajmy jednak, że związek z neurotykiem również może być satysfakcjonujący i, co najważniejsze, szczęśliwy.
Źródła:
